Oszustwa internetowe – gdzie je zgłaszać i na co uważać?

Oszustwa internetowe mają bardzo długą historię. Już od początku istnienia sieci pojawiają się w niej różnego rodzaju zagrożenia. Jednak odkąd e-zakupy czy bankowość internetowa stały się powszednie, wyłudzanie pieniędzy przez Internet, a także naszych danych, stały się jeszcze częstsze. Jak sobie z nimi radzić? Przede wszystkim zachować czujność i na bieżąco orientować się w temacie. Informacje dotyczące najnowszych sposobów na oszustwa internetowe można znaleźć w mediach, na stronach instytucji rządowych czy finansowych. Piszemy o tym także i my!

Oszustwa internetowe – gdzie je zgłaszać i na co uważać?

Internetowi oszuści nieustannie zaskakują nowymi pomysłami. Uzyskiwanie danych personalnych lub danych do logowania w różnych serwisach, poprzez wprowadzanie w błąd lub za pomocą złośliwego oprogramowania, to dziś częste sposoby działania oszustów. Dlatego każda transakcja w sieci powinna być przeprowadzona przez nas z należytą uważnością. Trzeba także zadbać o to, by korzystać zawsze z najnowszej wersji przeglądarki internetowej i zaktualizowanego systemu operacyjnego. Pomocne będzie także zainstalowanie oprogramowania antywirusowego.

Robiąc zakupy w Internecie zawsze zwracajmy uwagę na to czy adres strony zaczyna się od HTTPS. To bowiem oznacza, że nasze dane są szyfrowane i nie trafią one w niepowołane ręce. Strony, których adres zaczyna się wyłącznie od HTTP mają mniejszy poziom bezpieczeństwa. Oczywiście, trzeba także dokładnie sprawdzać czy adres, np. naszego banku jest prawidłowy i pod żadnym pozorem nie kontaktować się z bankiem za pośrednictwem innych niż przyjęte sposoby komunikacji. Przy zakupach w portalach aukcyjnych nie dajmy się ponadto zwieść niskim cenom i fałszywym wiadomościom. Wszystkie portale aukcyjne mają bowiem swoje własne systemy komunikacji i tylko tych należy używać w kontakcie z kupującym czy sprzedającym.

Phishing – co to jest i jak się bronić?

Phising osobom znającym angielski skojarzy się zapewne ze słowem „fishing” czyli łowienie ryb. I słusznie, bowiem w phisihngu chodzi o łowienie, ale naszych danych takich jak loginy i hasła, dane kart kredytowych czy numeru PESEL. Przestępcy internetowi uzyskują cenne dane podszywając się pod powszechnie rozpoznawalne instytucje takie jak banki, urzędy, firmy telekomunikacyjne czy kurierskie, a także urzędy. Za pomocą specjalnie w tym celu spreparowanych wiadomości, próbują skłonić odbiorców do kliknięcia w zamieszczony tam link, który przeważnie prowadzi do strony internetowej stworzonej przez oszustów. Oczywiście, jest ona niemal identyczna jak strona oficjalna, więc wielu z nas łatwo może wpaść w tę pułapkę. Jak się zatem skutecznie bronić przed phishingiem? Oto kilka najważniejszych zasad:

1. Stosuj zasadę ograniczonego zaufania, szczególnie w tych operacjach internetowych, które wiążą się z finansami. 
2. Nigdy, pod żadnym pozorem, nie przekazuj nikomu swoich haseł oraz loginów.
3. Jeśli otrzymałeś dziwną wiadomość, zwróć uwagę na to, kto jest jej nadawcą. Zwykle różnice są niewielkie i łatwe do przeoczenia, ale adresy internetowe oszustów najczęściej charakteryzuje przekręcona nazwa instytucji czy literówka w nazwie domeny.
4. Dokładnie przeczytaj treść maila i zwróć uwagę na to czy jest on napisany tak samo profesjonalnie jak inne maile otrzymywane od instytucji, która jest nadawcą. Fałszywki często zawierają błędy: ortograficzne, interpunkcyjne czy gramatyczne.
5. Przyjrzyj się uważnie linkowi, do kliknięcia którego jesteś zachęcany w wiadomości. Z pewnością różni się od oficjalnego adresu instytucji, choć te różnice są często trudne do wychwycenia. Np. litera O może być zastąpiona przez 0.
6. W razie jakichkolwiek wątpliwości, po prostu skontaktuj się z infolinią. Wiele banków, firm kurierskich czy portali sprzedażowych, które często padają ofiarami akcji phishingowych, na bieżąco i w widocznym miejscu publikuje ostrzeżenia dotyczące oszustw internetowych.

Scam – co to znaczy i jak nie dać się oszukać?

Scam to taka forma oszustwa internetowego, która opiera się na wcześniejszym nawiązaniu relacji. Oszuści próbują wzbudzić nasze zaufanie, grają na emocjach i uczuciach. Scam jest oczywiście dość mocno połączony z phisingiem, ponieważ oba zjawiska dotyczą wyłudzeń danych osobowych i innych wrażliwych informacji za pomocą Internetu, które następnie skutkują oszustwami na tle finansowym. Popularne oszustwa typu scam to najczęściej oferty produktów w zaskakująco niskich cenach, informacje o zdobytych nagrodach czy spadkach a także prośby o wsparcie biednych rodzin.

Jeden z najnowszych sposobów wyłudzania pieniędzy na portalach aukcyjnych jest właśnie oparty o scam i musimy być na niego bardzo wyczuleni, jeśli sprzedajemy przedmioty (szczególnie takie o dużej wartości) na portalach typu OLX. Oszuści odzywają się do nas, wyrażając swoje zainteresowanie zakupem, jednak proszą o kilka dni cierpliwości i podanie numeru konta bankowego, na które za kilka dni na pewno zrobią przelew. Obietnicy dotrzymują. Na nasze konto wpływa umówiona kwota, my wysyłamy towar. Niestety, za jakiś czas otrzymujemy wezwanie na policję. Wyłudzacze bowiem sprzedali w tym czasie na portalu przedmiot a opłatę za niego trzeba było wnieść… na nasz numer konta, który podaliśmy wcześniej oszustowi. Oczywiście, niczego nie wysyłają osobie, która zdecydowała się na zakup i opłaciła go robiąc nam przelew. Zyskują kupiony od nas wcześniej przedmiot a my… kłopoty, bo nie tylko tracimy finansowo, ale mamy również problemy z prawem.

Jak uniknąć takiej sytuacji – najprościej będzie, jeśli sprzedając cokolwiek, skorzystamy z oferowanych przez platformy wewnętrznych systemów aukcyjnych. Należy także zachować czujność i uważnie sprawdzać kto jest nadawcą przelewu. A także, czy dane pokrywają się z danymi osoby, z którą wcześniej się wcześniej umawialiśmy. Jeśli nie, lepiej nie finalizować transakcji tą drogą.

Częste oszustwa internetowe podczas zakupów online

Było trochę teorii, przyjrzyjmy się teraz praktyce. Jakie jeszcze oszustwa internetowe zdarzają się najczęściej? Odpowiedź nie jest jednoznaczna, bo oszuści próbują atakować na różnych frontach i nieustannie wymyślają nowe sposoby. Są tacy, dla których ważne są pieniądze, innym wystarczy przejęcie naszych danych czy konta w mediach społecznościowych. Wiele oszustw wiąże się jednak z tym, co robimy w sieci najczęściej, czyli z zakupami. Najczęstsze przypadki wyłudzenia pieniędzy zdarzają się na portalach aukcyjnych. Oszuści zamieszczają bardzo atrakcyjną ofertę, którą wśród pozostałych wyróżnia wyjątkowo niska cena.

Popularne jest także oszustwo działające „w drugą stronę”, kiedy to my chcemy coś sprzedać, np. za pośrednictwem OLX. Oszuści kontaktują się wówczas poprzez aplikację WhatsApp. Udają zainteresowanie, chcą szybko sfinalizować zakup i w tym celu przesyłają nam link do płatności. Po kliknięciu przenosi on nas na stronę łudząco podobną do strony OLX, na której znajduje się formularz z prośbą o podanie danych karty. Po jego wypełnieniu otrzymujemy SMS z kodem autoryzacji. Jeśli jej dokonamy, oszust ma nas już w kieszeni. A raczej środki z naszego konta, które w ten sposób właśnie przejmuje. 

Jak i gdzie zgłosić oszustwo internetowe?

Oszuści działający w Internecie mają coraz lepsze sposoby i nawet jeśli zachowujemy czujność, może się niestety zdarzyć, że padniemy ich ofiarą. Oczywiście, nie należy tej sytuacji pozostawiać bez reakcji. Przede wszystkim, sprawę musimy jak najszybciej zgłosić na policji lub w prokuraturze. Dlaczego? Tego rodzaju przestępstwa są ścigane na wniosek osoby poszkodowanej. Możliwe jest również złożenie zawiadomienia za pomocą https://www.gov.pl/web/gov/zglos-przestepstwo. Każdy podejrzany mail czy sms można także zgłosić na stronie https://incydent.cert.pl/, gdzie zostanie on poddany analizie. Warto to robić, nawet gdy nie padliśmy ofiarą oszustwa, gdyż takie zgłoszenia mogą przyczynić się do szybszego ujęcia internetowych oszustów czy też do skutecznego nagłośnienia sprawy przez media.

Oszustwo internetowe – jak odzyskać pieniądze?

Każdy, kto padnie ofiarą oszustwa powinien także jak najszybciej skontaktować się z bankiem, na przykład za pośrednictwem infolinii. Konieczne będzie zastrzeżenie karty i zmiana danych do logowania. Należy także zgłosić reklamację. zgodnie z ustawą o usługach płatniczych, bank powinien oddać nam skradzioną kwotę i wyjaśnić sprawę. Oczywiście, jeżeli w jakimś stopniu ponosimy odpowiedzialność za utratę gotówki, bank może domagać się od konsumenta zwrotu części zwróconych środków.

Całkiem niedawno prawdziwą plagą były oszustwa dokonywane za pośrednictwem aplikacji Messenger. Oszuści włamywali się na czyjeś konto i pisali wiadomości do osób z listy kontaktów. Były to dramatyczne prośby o pomoc. „Znajomy” prosił o szybki przelew blik, bo znalazł się w trudnej sytuacji, zgubił portfel i nie ma np. jak wrócić z innego miasta. Wiele osób szybko dawało się przekonać, że warto pomóc osobie w potrzebie. Z tym, że po fakcie okazywało się, że niestety pisał do nas złodziej. W tym przypadku, odzyskanie pieniędzy będzie bardzo skomplikowane. Sami bowiem, dobrowolnie podaliśmy złodziejowi kod blik, za pomocą którego wypłacił pieniądze z naszego konta. Morał, który z tego płynie jest prosty, w Internecie korzystajmy zawsze z zasady ograniczonego zaufania!